Η περιφερειακή απομόνωση του Ερντογάν

Αποτελεί ήδη μακρινό παρελθόν η περιοδεία του ισλαμιστή Ερντογάν, τον Σεπτέμβριο του 2011, στις χώρες της Αραβικής Άνοιξης (Τυνησία, Λιβύη και Αίγυπτο), όπου γινόταν δεκτός με ενθουσιώδεις εκδηλώσεις. Τότε που και ο ίδιος πίστεψε πως μπήκε στην τελική φάση ολοκλήρωσης η νεο-οθωμανική πολιτική του και φαινόταν πιο εφικτή από ποτέ η επιβολή επικυριαρχίας της Άγκυρας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Πρώτο ισχυρό κτύπημα για τον Ερντογάν αποτέλεσε η ανατροπή του Μοχάμετ Μόρσι και ο εκτοπισμός των Αδελφών Μουσουλμάνων από την ηγεσία της Αιγύπτου, τον Ιούλιο του 2013. Η μετέπειτα κατάληψη της εξουσίας από το μη ισλαμικό καθεστώς του στρατηγού Αλ Σίσι σήμανε την οριστική απώλεια κάθε ίχνους τουρκικής επιρροής στην Αίγυπτο, την ηγέτιδα δύναμη του αραβικού κόσμου, γεγονός που περιόρισε δραματικά τον μεγαλοϊδεατισμό του Ερντογάν.

Όμως, το καθοριστικότερο πλήγμα στα νεο-οθωμανικά σχέδια του Ερντογάν ήρθε με τη ρωσική εμπλοκή στη Συρία, που αλλάζει άρδην τους συσχετισμούς στην περιοχή. Η δυναμική επέμβαση της Μόσχα στο πλευρό του Άσαντ κονιορτοποιεί τον γεωστρατηγικό ρόλο της Τουρκίας, ο οποίος παρακάμπτεται επιδεικτικά με την εκτόξευση των ρωσικών πυραύλων από την Κασπία Θάλασσα, οι οποίοι περνούν από τον εναέριο χώρο του Ιράν και του Ιράκ. Η συναίνεση της Τεχεράνης και της Βαγδάτης να χρησιμοποιηθούν στρατιωτικά από τη Ρωσία οι εναέριοι χώροι τους δείχνει -τουλάχιστον- την απροθυμία τους να βρεθούν απέναντι στους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς του Πούτιν και στο πλευρό του Ερντογάν και των ΝΑΤΟϊκών συμμάχων του, στην προσπάθεια ανατροπής του Άσαντ. Και το σημαντικότερο είναι ότι τα καίρια πλήγματα που δέχονται οι τζιχαντιστές από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς στη Συρία γέρνουν την πλάστιγγα υπέρ της επικράτησης του Άσαντ ή της μετάβασης σε ένα άλλο καθεστώτος που οπωσδήποτε θα είναι φίλα προσκείμενο στη Μόσχα.

Η ρωσική εμπλοκή στη Συρία αποτελεί, επίσης, ανασταλτικό παράγοντα για την Άγκυρα, για να συνεχίσει τις επιχειρήσεις κατά των κούρδων στα τουρκοσυριακά σύνορα, οι οποίες στοχεύουν στην εξουδετέρωση αυτονομιστικών κουρδικών δράσεων, που θα μπορούσαν να κλιμακωθούν τόσο εντός της Τουρκίας όσο και στο Βόρειο Ιράκ. Και όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που ο Ερντογάν, στο εσωτερικό της χώρας, στοχοποιεί τους κούρδους ως εχθρούς, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να συσπειρωθούν οι εθνικιστές γύρω από αυτόν και να ανακτήσει την αυτοδυναμία στις επαναληπτικές εκλογές της 1ης Νοεμβρίου.

Η ρωσική εκδήλωση ισχύος στη Συρία και η εδραίωσή της στην περιοχή καταργεί τον (θεωρητικό) ανασχετικό ρόλο της Τουρκίας στη ρωσική πλημμυρίδα προς την Μέση Ανατολή και ειδικά την Ανατολική Μεσόγειο. Ρόλο που η ίδια θεωρεί ότι της ανατέθηκε από τους δυτικούς συμμάχους της και κατά καιρούς τον εκμεταλλεύτηκε, προσκομίζοντας δυσανάλογα οφέλη. Συνεπώς, ασχέτως εκλογικού αποτελέσματος, η Άγκυρα, με ή χωρίς τον Ερντογάν, θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει το ρόλο της στην περιοχή, εγκαταλείποντας τους μεγαλοϊδεατισμούς που την καθιστούν παράγοντα αποσταθεροποίησης και αναζητώντας συναινέσεις για την εδραίωση της ειρήνης.