Ανθεκτικότητα Ερντογάν

 

Η πολιτική επικράτηση και επανεκλογή του Ερντογάν στις Προεδρικές Εκλογές στην Τουρκία προκάλεσε γενικευμένη απογοήτευση στους δυτικούς ηγέτες, οι οποίοι διαπιστώνουν ότι ο αυταρχισμός του τούρκου ηγέτη είναι εξαιρετικά ανθεκτικός εσωτερικά. Είναι γι’ αυτό που οι πρώτες εκτιμήσεις είναι απαισιόδοξες και κάνουν λόγο για μια Τουρκία «πιο θρησκευτική, πιο αυταρχική και πιο προσανατολισμένη προς τη Ρωσία και την Κίνα» τα επόμενα χρόνια.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Δύση θα κρατήσει αποστάσεις από τον Ερντογάν. Είναι δεδομένο ότι το επόμενο διάστημα θα επιχειρηθεί προσπάθεια προσέγγισής του. Όμως, το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας θα εξαρτηθεί από τους σχεδιασμούς και τις στοχεύσεις του τούρκου προέδρου. Μέχρι τον ερχόμενο Ιούλιο, στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Λιθουανία, θα πρέπει να ξεκαθαρίσει το ζήτημα της ένταξης της Σουηδίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Σε αυτό το πολιτικό παζάρι ο Ερντογάν θα ζητήσει ως αντάλλαγμα την άρση του «εμπάργκο» από το Κογκρέσο στην πώληση των αμερικανικών μαχητικών F-16 και την αναβάθμιση των παλαιότερων μοντέλων που διαθέτει η Τουρκία. Για τις ΗΠΑ θα είναι πολύ δελεαστικό να «υποκύψουν» σε αυτό το ζήτημα στο πλαίσιο της αναγκαίας προσέγγισης και εξομάλυνσης της σχέσης τους με τον επανεκλεγέντα τούρκο πρόεδρο.

Ακόμα μεγαλύτερη απογοήτευση προκλήθηκε σε μια μεγάλη μερίδα νέων ανθρώπων στην Τουρκία, που επένδυσαν στην ακαδημαϊκή πρόοδο, δηλαδή στην αμφισβήτηση της κρατούσας αντίληψης των πραγμάτων, στοιχείο απαγορευμένο στο αυταρχικό κράτος που εδραίωσε ο Ερντογάν με αφορμή το πραξικόπημα του 2016. Αυτοί οι νέοι με τα υψηλά ακαδημαϊκά προσόντα δεν έχουν πλέον θέση στην Τουρκία του Ερντογάν. Είναι γι’ αυτό που προβλέπεται από πολιτικούς αναλυτές ότι τους επόμενους μήνες πέραν των 100.000 νέων ανθρώπων αναμένεται να φύγουν από την Τουρκία και να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη σε άλλες φιλελεύθερες δημοκρατίες. Χάνεται, δηλαδή, η ανθρώπινη «μαγιά», που θα μπορούσε να αποτελέσει ελπίδα για να συμβάλει στο σταδιακό μετασχηματισμό της Τουρκίας σε ένα σύγχρονο και δημοκρατικό κράτος δικαίου.

Στα ελληνοτουρκικά οφείλουμε να πούμε ότι με τον Ερντογάν έχουμε φτάσει αρκετές φορές στο παρά ένα θερμού επεισοδίου, όμως τελικώς δεν υπήρξε κλιμάκωση. Είναι επί κεμαλικών κυβερνήσεων που υπήρξε κλιμάκωση στο Αιγαίο και στην Κύπρο. Όμως, το παρελθόν διδάσκει, δημιουργεί επισφαλείς προβλέψεις και προσδοκίες, αλλά δεν δημιουργεί βεβαιότητες. Το επόμενο διάστημα ο Ερντογάν χρειάζεται τη στήριξη της Ελλάδας για να λάβει την οικονομική βοήθεια από δυτικούς θεσμούς, που είναι απαραίτητη για την ανοικοδόμηση των περιοχών που πλήγηκαν από τους καταστροφικούς σεισμούς του περασμένου Φεβρουαρίου. Γι’ αυτό, θα συνεχιστεί για κάποιο διάστημα η νηνεμία στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και πιθανό να γίνει προσπάθεια συνεννόησης σε κάποια ζητήματα χαμηλής πολιτικής. Βεβαίως, αυτό δεν θα πρέπει να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ότι αίρονται οι απαράδεκτες αξιώσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο.

Στην Κύπρο επικράτησε μια απλοϊκή προσέγγιση ότι «βολεύει» η επανεκλογή Ερντογάν, επί της λογικοφανούς βάσης ότι ο κλιμακούμενος αυταρχισμός του Ερντογάν θα συνεχίσει να μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ Τουρκίας και Δύσης. Όμως, το ζήτημα είναι πολύ πιο σύνθετο. Όπως έχουμε περιγράψει ανωτέρω, η Δύση θα επιδιώξει προσέγγιση με την Τουρκία του Ερντογάν. Η προσέγγιση ενίοτε γίνεται με «δώρα καλής θελήσεως» και η Κύπρος θα διατρέχει τον κίνδυνο να καταστεί «Ιφιγένεια».