Επιμνημόσυνος λόγος στο Εθνικό Μνημόσυνο των ηρώων της Λύσης

Εθνικό Μνημόσυνο ηρώων Λύσης

Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονα στο Μενεού

20 Ιουλίου 2025

Κυρίες και κύριοι,

Ανήμερα της μαύρης επετείου της βάρβαρης τουρκικής εισβολής, ανήμερα της αποφράδας μέρας που η λεκιασμένη μπότα του κατακτητή πάτησε την προδομένη και ανοχύρωτη νήσο των Αγίων, ο δήμος Λύσης και οι οικογένειες των ηρώων της Λύσης τελούν και φέτος το Εθνικό Μνημόσυνο των πεσόντων και δολοφονηθέντων Λυσιωτών, καθώς και δέηση ανεύρεσης των έξι (6) εναπομεινάντων αγνοουμένων Λυσιωτών.

Όσο μικροί κι αν νιώθουμε απέναντι στο μεγαλείο των ηρώων της Λύσης, όσο μικροί κι αν νιώθουμε απέναντι στον βαρύ φόρο αίματος, που πλήρωσε η Λύση, το μαύρο καλοκαίρι του 1974, οφείλουμε με απόλυτο σεβασμό να αποτίσουμε φόρο τιμής στους ήρωες πεσόντες, στους δολοφονηθέντες και αγνοουμένους της Λύσης.

Γιατί, το μέτρο της εθνικής αξιοπρέπειας μετριέται με το αίμα των ηρώων. Και το δικό μας μέτρο εθνικής αξιοπρέπειας σφραγίστηκε από το νεανικό αίμα του κληρωτού στρατιώτη Ανδρέα Προκοπά (20 ετών) και των εφέδρων Ανδρέα Κουσιάππα (21 ετών), Καλλή Νικολέττη (30 ετών και πατέρα δύο παιδιών), Χριστοφή Ττόφα (27 ετών και πατέρα ενός παιδιού), Μιχαήλ Μαλλή (24 ετών), Γεωργίου Πελία (23 ετών) και Κυριάκου Γιάννου, οι οποίοι έπεσαν ηρωικώς μαχόμενοι απέναντι στις ορδές του Αττίλα.

Ενώ, πολύ αργότερα, το 2013, θα ταυτοποιηθούν τα μαρτυρικά οστά των εφέδρων Αντώνη Γερόπαπα (24 ετών), Ιωάννη Γερόπαπα (30 ετών και πατέρα δύο παιδιών), Χαράλαμπου Αττά (24 ετών), Παναγή Σπύρου (24 ετών) και Ξενή Ρούσου (29 ετών και πατέρα δύο παιδιών). 

Με τη μέθοδο DNA θα ταυτοποιηθούν και τα μαρτυρικά οστά του Κώστα Αττά (πατέρα τεσσάρων παιδιών), του Ανδρέα Λάρκου (πολύτεκνου πατέρα) και του Δημήτρη Στρούθου (επίσης πολύτεκνου πατέρα).

Ενώ, δεν έχουν ακόμα ανευρεθεί τα μαρτυρικά οστά των δολοφονηθέντων Χριστόδουλου Ξέναρου (πολύτεκνου πατέρα) και Χριστοφή Σιάφκου (επίσης πολύτεκνου πατέρα), καθώς και του Χρίστου Χατζηκωνσταντούρα.

Στον κατάλογο των αγνοουμένων παραμένουν οι κληρωτοί στρατιώτες Παναγιώτης Νικολέττης (18 ετών), Ανδρέας Μακαρίτης (18 ετών) και Τάκης Μούσκου (20 ετών).

Αγνοούμενοι παραμένουν, επίσης, ο Δημήτρης Κολάνης, ο Φραντζέσκος Καγκάρης και ο Ξενής Ττόφα (όλοι πολύτεκνοι πατέρες).

---

Κυρίες και κύριοι,

Όντως, εξαιρετικά βαρύς ο φόρος αίματος, που πλήρωσε η ηρωομάνα Λύση στο κάλεσμα της πατρίδας, το μαύρο καλοκαίρι του 1974.

Πώς, όμως, θα μπορούσε να γραφτεί διαφορετικά η ιστορία της κωμόπολης, που γέννησε τον μέγιστο των ηρώων, τον Σταυραετό του Μαχαιρά;

Πώς θα μπορούσε να γραφτεί διαφορετικά η ιστορία όσων μνημονεύουμε σήμερα, όταν στους δρόμους της καθημερινότητάς τους αντηχούσε ακόμα το Λεωνίδιο «μολών λαβέ», που ο Γρηγόρης Αυξεντίου ανέσυρε από το χρονοντούλαπο της ιστορίας για να γίνει «μια χούφτα στάχτη, παρά γονατισμένος».

Πώς θα μπορούσε να γραφτεί διαφορετικά η ιστορία του τόπου μας, το μαύρο καλοκαίρι του 1974, με τους χιλιάδες ηρωικώς πεσόντες υπερασπιζόμενους την πατρίδα, όταν από εκείνο το κρησφύγετο στον Μαχαιρά, από εκείνη «τη σπηλιά που το στόμιό της βλέπει ολόισια στον ήλιο», σύσσωμος ο κυπριακός ελληνισμός μεταλαμβάνει αενάως αρετή και τόλμη.

---

Κυρίες και κύριοι,

Αυτοί, που σήμερα μνημονεύουμε, που πρόταξαν τα στήθη τους απέναντι στις υπέρτερες ορδές του Αττίλα, που θυσιάστηκαν για την ελευθερία και την εδαφική ακεραιότητα της προδομένης πατρίδας, και που γνώριζαν ότι στο τέλος «οι Μήδοι θα διαβούνε», «περισσότερη τιμή τούς πρέπει».

Κι αυτοί, που με τις πράξεις και τις επιλογές τους αποδείχθηκαν γενναίοι, με πράξεις και έργα θα πρέπει να τιμούνται, όπως επιτάσσει ο Θουκυδίδης στον Επιτάφιο του Περικλή. 

Σε αυτούς, αλλά και στις γενιές που θα έρθουν, δεν αρμόζουν μισές πατρίδες, μισά οράματα, μισές ελπίδες. Δεν αρμόζουν κουτσουρεμένα δικαιώματα κι ελευθερίες.

---

Θα σταθούμε αντάξιοι της θυσίας τους μόνο αν παραδώσουμε στις επόμενες γενιές μια Κύπρο ελεύθερη κι ευημερούσα, απαλλαγμένη από τον κατοχικό στρατό και τις αναχρονιστικές εγγυήσεις, με αποκατεστημένα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.

Θα σταθούμε αντάξιοι της θυσίας τους όταν θα επιστρέψουμε ελεύθεροι στην κατεχόμενη Λύση και σε κάθε σπιθαμή της κατεχόμενης γης μας.

Θα σταθούμε αντάξιοι της θυσίας τους όταν θα ανάψουμε ξανά ελεύθεροι το κερί της πίστης μας στον μεγαλοπρεπή Ιερό Ναό της Παναγίας της Λύσης και οι καμπάνες της θα ηχήσουν χαρμόσυνα το λυτρωτικό μήνυμα της επιστροφής.

Όμως, για να έρθει αυτή η άγια ώρα, δεν αρκούν μόνο οι λεκτικές καταδίκες. Αναγκαίες μεν, αλλά δεν αρκούν.

Χρειάζεται αυτοκριτική, η οποία προϋποθέτει αυτογνωσία κι αντικειμενική κρίση, μακριά από ευσεβοποθισμούς και ιδεολογικές ή κομματικές παρωπίδες.

Χρειάζεται αναγέννηση ηθικού κι ελπίδας. Να πούμε ότι «ΝΑΙ, 51 χρόνια συνεχιζόμενης κατοχής και εκτοπισμού είναι πολλά. Πάρα πολλά! Αλλά, ΟΧΙ αρκετά για να μας επιτρέψουν να διαγράψουμε, μέσω μιας κακής λύσης, 3.000 χρόνια ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού».

Χρειάζεται να αφήσουμε το Κυπριακό και τη διαχείρισή του μακριά από μικροκομματικούς τακτικισμούς, που πολλές φορές προσφέρουν φαρμακερά βέλη στη φαρέτρα της τουρκικής διπλωματίας και προπαγάνδας.

Γι’ αυτό, θα πρέπει να υπάρξει, σε επίπεδο ηγεσίας και λαού, ενότητα στόχων και επιδιώξεων.

Χρειαζόμαστε περισσότερη αυτοπεποίθηση για να πείσουμε πρώτα τους εαυτούς μας και μετά τη διεθνή κοινότητα ότι δικαιούμαστε να ζήσουμε σε ένα ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ, χωρίς κατοχικούς στρατούς, χωρίς εγγυητές και κηδεμόνες, με διασφαλισμένα τα ατομικά δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες όλων των νομίμων κατοίκων της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Χρειάζεται ο ΟΗΕ να ξεφύγει από τη λογική της επιτήδειας ουδετερότητας και δια του Γενικού Γραμματέα να κληθεί η τουρκική πλευρά να επιστρέψει στις ράγες του συμφωνημένου πλαισίου, όπως επιτάσσουν τα περί Κύπρου ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Χρειάζεται ενεργότερη εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο, γιατί τα θεσμικά της όργανα διαθέτουν τα απαραίτητα εργαλεία, είτε αυτά είναι κίνητρα είτε αυτές είναι κυρώσεις, που μπορούν να θέσουν πραγματικά διλήμματα στην κατοχική Τουρκία για τη συνεχιζόμενη ομηρία της Κύπρου, για τη συνεχιζόμενη ομηρία ευρωπαϊκού εδάφους από τρίτη χώρα και δη υποψήφια για ένταξη.

---

Κυρίες και κύριοι, 

Προφανώς, ο δρόμος της δικαίωσης, όσων μνημονεύουμε σήμερα, είναι ανηφορικός και δύσβατος, έχοντας απέναντί μας την άτεγκτη στάση και τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις της κατοχικής Τουρκίας.

Αλλά, όσο ανηφορικός και δύσβατος κι αν είναι ο δρόμος της δικαίωσης, έχουμε χρέος να τον διανύσουμε μέχρι τον τερματισμό. Εξ άλλου, ό,τι αξίζει είναι δύσκολο. 

Και έχουμε χρέος να τον διανύσουμε μαζί. Με εφόδιο την αρετή της φυλής μας. Γιατί, «η αρετή μας είναι η αμοιβαία μας χρησιμότητα».

Καλή λευτεριά!

Την χρωστάμε στους ήρωές μας!

Την χρωστάμε στην κατεχόμενη γη μας!

Την χρωστάμε στις γενιές που θα έρθουν μετά από εμάς!

Σας ευχαριστώ!